Мииринэй оройуонугар.
2017 сыллаахха диэри, Светлэйгэ, Чернышевскайга, Удачнайга, Айхалга, Интернет бытаан этэ.
Ааспыт сылга, «Ростелеком», Мииринэй оройуонун дьаhалтата, «Оптителеком» кyyстэрин тyмэннэр, оптика хаабылын тардыыны тyргэппиттэрэ.Кыахтаах оройуон кыахтаах оройуон курдук.Интернет хаабыла, 220 кВ кyyрyyлээх уот ситимин устун холбонон, бастаан Светлэйгэ, онтон Чернышевскайга тиийбитэ.Оптоволокно хаабыла, салгыы, бэрт сыыдамнык кый ыраах сытар Айхалга( Мииринэйтэн - 490 биэрэстэ) онтон Удачнайга(500-чэ биэрэстэ) тилэри тардылынна.
Манна, эмиэ «Оптиктелеком», «МК-Строй», «Аксимома» тэрилтэлэри кытыннардылар. Билигин, Айхалга уонна Удачнайга, оптикалаах Интернет тиийэн, IPTV+Optinet DSL, «Ip-Telefonia», «Интерактивнай тэлэбиидэнньэ,
«One-line video», 300 ханааллаах сыыппара ТВ, «FM-араадьыйа» сайдыахтара.«Wi-Fi» (хаабыла суох радиоханааллар утумнара) араас тэрилтэлэри тилэри хабыахтара. Мииринэй оройуонун провайдердара, кyyстээх Интернет кэлбитинэн сэдиптээн, тарыыптарын сааhылаатылар. Оттон, билигин, Мииринэй куоратыгар, ADSL Optinet сыаналара хайдах эбитий? Траффиктарынан ыллахха, саамай чэпчэки сыаналаахтара – Сити S – 400 солк, Сити XI – 1.000 солк, Сити XXI – 2.000 солк. Тyyн, туспа траффиктар бааллар. Саамай чэпчэкитэ – 350, ыарахана – 800 солк. Таун Fast 128 – 2.100 солк. Таун Fast 256 – 3.000 солк. Маны сэргэ, «Домашний Интернет» Fast New 1 уонна 3, 10 диэннэр баар буолбуттар. Саамай ыарахан Интернет - 4.000 солк.Онон, Мииринэйгэ Интернет сыаната, Дьокуускайы кытары холоотоххо, быдан ыарахан эбит диэн бэйэм туhанааччы быhыытынан этэбин. 2017 сылтан ылата, «LTE» технологията киирэн, Мииринэй куоратыгар, «Мегафон», «МТС» «4G» баар буоллулар.«Youtube» ханаалынан, Интернет тyргэн кэмигэр, «Он-лайн» киинэлэрин талар кыах баар.Улахан файллары хачайдыыр судургутуйда. Муниципалитеттара отчуотунастара, «Скайп», телемедицина сайдар кэскиллэннилэр.
Бyлyy умнаhыгар «тyргэн» Интернет сиэрэ суох хойутаата.
Салгыы, Интернет ситимэ, илин диэки - Бyлyy улуустарынан барыахтаах этэ. Бу кyннэргэ, Сибээс уонна сана технологияларга министиэристибэ, 2018 сыл от ыйыгар – Сунтаарга, 3-с кыбаарталга – Ньурба куоратыгар диэри оптоволокононы тардабыт диэн эрэннэрдэ. Мииринэйтэн Сунтаардыыр, 220 кВ лиинньийэтин грозо-торуоhун кытары биир оптоволокно утума тардыллыахтаах. Мииринэйдэр, кыhыны кыhын диэбэккэ, оптоволокно хаабылын Айхал, Удачнай диэки тартылар. Оттон Сунтаар диэки туhаайыыга, билигин, туох да хамсааhын суох. Саас буоларын кyyтэллэр быhыылаах. Онтон, Эбэбитигэр муус барыыта хаайыа, атын туох эмит сылтах тахсан кэлиэ диэн сэрэхэдийбэттэр дуо? Мииринэйтэн Бyлyy куоратыгар диэри, оптоволокно ситимин тардыы, Саха сирин сибээс уонна информация технологиятын министиэристибэтигэр, 2019 сылга тyмyктэниэ диэбиттэр.Маннык хойутааhын мунчаардар.Бу бырайыак - инвестиция сиэринэн сулбуччу буолуохтаах этэ. Ол бытаарда.Ол содулугар, Интернет уонна аныгы информационнай технологиялар, норуокка судургутук тиийиилэрэ харгыстанна.
Оптоволокно хаабылын тардыытын сыанатын мииринэйдэр кыайдылар. Бyлyy улуустара – суох.
Сатаатахха, хаста да, оптоволконо хаабылын Бyлyy Эбэ Хотуммутун туора бырахтарыахха наада. Биир биэрэстэ Интернет оптоволокнотын утумун тардыы – 1 млн. солк.Мииринэй куоратыттан Сунтаар сэлиэнньэтигэр диэри - 230, Ньурба куоратыгар диэри 386 биэрэстэ ыраах.Онон, оптоволокно ситимин Ньурба улууhугар холбооhун сыаната 386 млн. солк. буолан тахсар.Мииринэйтэн Бyлyy куоратыгар диэри оптоволокно ситимин тардыыга, 455 млн. солк. yп-харчы ирдэнэр эбит. Дьэ ким маны yбyлyyрyй?!
Бэйэбит дьоммутун матартылар, магадааннары сайыннардылар!
Магаданныыр федеральнай суолга, GPON тэриэбэтиттэн, Интернет холбоммутун туhунан, чунуобунньуктар араатардаан «Сири-Сибиири бараабыттара» ыраатта. «Колымский экспресс» диэн хайгана-арбана, Магадан уобалаhын оптоволокнонан хайдахтаах курдук, хайалары, систэри туораттаран, GPON ситиминэн сыыдамнык хааччыйдылар! Магадааннар, Саха сириттэн сыыдам Интернети уhуннук кyyппэккэ ыллылар! Оттон, саха норуота уутуйан олорор Бyлyy умнаhыгар, сайдыылаах технология тосхоло «тоhунна».
Ханна эрэ бытаан, ханна эрэ сыыдам!
Оптоволокнолаах Интернет, Саха сирин киин улуустарыгар, ким-хайа иннинэ тиийэ охсон, сайдыыга кэрэхсини ыллылар. Сабардамнаах («Широкополосный»)«Опто-волокно Интернет» ситимэ, бэтэрээттэн - Бэрдьигэстээхтэн Бyлyy умнаhыгар, онтон аннарааттан - Мииринэйтэн Сунтаар, Ньурба диэки тардыллыытын эрэннэрбиттэрэ баара. Ону, чунуобунньуктар, аата-ахса суох мунньахтарга отчуоттаан тураллар.
2016 сыл алтынньы 27 кyнyгэр, «Вилюйский экспресс» Интернет ситимэ, Горнайга кэлбитин кэнниттэн, салгыы Бyлyy диэки yлэ тохтоон хаалбыта. Мантан, дьон-норуот, алдьархайын дьиксиннэ, кэлэйдэ.
Итинэн холобурдаатахха, Бyлyy улуустарыгар диэри, оптоволокноны норуоту хаадьылаабыттыы « Вилюйский экспресс» диэбиттэрэ дьонунан оонньооhун курдук буолан тахсар. «Экспресс» - диэн английскайдыыттан тылбаастаатахха «суhал» диэн ааттанар. Дьэ, бу маннык бытаарыыны, «Экспресс» диэн ааттыыр сиэрдээх дуо? 2017 сыллаахха, от ыйыгар, бу туhунан интэриэhиргээн, Дьокуускайга, анаан-минээн бара сылдьыбытым.
Саха сирин сибээскэ уонна сана технологияларга министиэристибэтин салайааччытын А.И.Борисовы кытары, тyгэн булан кэпсэтээри кyyппyт былааным тохтубута.
Миниистир А.И.Борисов уоппускатыгар сылдьар кэмигэр, Дьокуускайга кэлэн хаалбыппын. Ол эрэн, бу министиэристибэ департаменыттан Бyлyy улуустарыгар оптоволокно хаабылын тардыытыгар тэхиньиичэскэй усулуобуйа ылыллан турарын, инвестор аатын чуолкайдаhан билбитим. Инвестор - «Сахателекоммуникации» эбит. Оттон, Саха сирин Сибээскэ уонна технологияларга министиэристибэтэ, туохтан сылтаан, инвесторы кытары кyyскэ дьарыктаммата?! «Вилюйский экспресс» оптика-лиинньийэтин, Бyлyy оройуоннарыгар тардыынан дьарыктанар «Саха телекоммуникации» тэрилтэни кытары, бу улуустар саламталара, дьаныhан туран yлэлиэхтээхтэр этэ. Онон, дьыала барыта - бырабыытылыстыбаттан, Сибээс министиэристибэтиттэн, инвестортан уонна улуустар былаастарыттан тутулуктаах эбит. Сатаатахха, Бyлyy умнаhыгар тyргэн Интернет тиийэригэр «олус ыалдьар», yрдyк чыыннаах салайааччыны харахтыы иликпин. Улаханнык тyбyгyрбэтэхтэрин содула – сайдыыттан атын оройуоннартан хаалыы.
Станислав Алексеев. Мииринэй к.
